چشمه‌های معدنی آبگرم

اگر درجه حرارت آب چشمه‌ای حداقل حدود 5 یا 6 درجه سانتی‌گراد از درجه حرارت متوسط هوای محیط منطقه‌ای بیش تر باشد آن را چشمه‌ آب گرم می‌گویند. ازدیاد درجه حرارت آب به نوع و ساختمان زمین شناسی مناطقی بستگی دارد که آب از آن عبور می‌کند. در پیش‌تر مناطق آتشفشانی جدید ایران، چشمه‌های آب گرم وجود دارد. آب تمام این چشمه‌ها تقریباً منشاء سطحی دارند. آب‌های سطحی با نفوذ خود از خلال شکستگی‌ها به تدریج گرم‌تر شده و در افق‌های تحتانی‌، هنگامی که به سطح زمین می‌رسند به صورت چشمه های آب گرم نمایان می‌شوند (درویش زاده، 1370، ص772)

معروفترین چشمه‌های آب گرم ایران بر حسب موقعیت جغرافیایی به صورت زیر تقسیم بندی می‌شود:
دامنه سبلان- اردبیل
در دامنه کوه‌های آتشفشانی سبلان و در اطراف اردبیل تعدادی چشمه‌های معدنی دیده می شوند که شهرت به سزایی دارند. گر چه شمار آنها به 26 چشمه می‌رسد اما ارزش و اهمیت آنها یکسان نیست. مهم ترین این چشمه‌های عبارت‌اند از:چشمه‌های معدنی سرعین، بیله‌دره، سردابه، هفت بلوک، آتشگاه، جنوب نیسر و قتورسو.
چشمه‌های آب گرم خلخال
در 22 کیلومتری شمال غرب هروآباد، در دامنه دره‌ای واقع شده که به وسیله گسل، لایه‌های آهکی رسوبی (قسمت نشیب) از سنگ‌های آندزیتی (قسمت فراز) جدا می‌شود چشمه‌های آب گرم در انواع بی‌کربناته و گازدار هستند. در دهکده گرمخانه و در دهکده کوهستانی خوش نامه (از توابع خلخال) نیز با آب تقریباً شور و بوی نامطبوع هیدوژن سولفوره چشمه‌هایی وجود دارد.
چشمه‌های معدنی بستان‌آباد
این چشمه‌های در ده اسکندری در 60 کیلومتری جنوب شرق تبریز قرار دارند. مظهر اصلی آب گرم بستان آباد در داخل دره‌ای قرار دارد که از نوع گسلی است. آب آن کمی شورمزه است.
چشمه زندان سلیمان
این چشمه در شمال غرب شهرستان غروه استان کردستان قرار دارد و در واقع دارای دو مظهر در جنوب زندان سلیمان است. آب آن از نوع بی کربناته و سولفات کلسیم‌دار، گرم و گوگردی است.
چشمه‌های آسک
در شهر آب آسک و در دو طرف بستر رودخانه هراز که از این محل عبور می‌کند، تعدادی چشمه از سنگ‌های آهکی دوره ژوراسیک در این ناحیه بیرون می‌آید، این چشمه از نوع بی‌کربنات کلسیم، با مقداری اسید و حاوی سولفید هیدروژن است. مطالعات جدید نشان داده که آب چشمه‌های آسک بیش‌تر از آب‌هایی تأمین می‌شود که در گذشته پشت سد طبیعی لار (مسدود شدن رودخانه لار در بالای پلور بر اثر جریان گدازه بازالتی) یا امروزه در پشت سد مصنوعی جمع می شود.
چشمه معدنی گنو
در 33 کیلومتری شمال بندر عباس و در مسیر سیرجان، چشمه آب گرم مهمی وجود دارد که کلروسولفات کلسیم دار است و در آن گوگرد نیز وجود دارد. آب آن خیلی گرم است و علت آن شاید به درجه زمین گرمایی محلی مربوط باشد. در آب گرم این چشمه‌ نوعی ماهی زیست می کند که خاص ایران است
چشمه‌های معدنی محلات
در اطلاف محلات و در 30 کیلومتری غرب دلیجان رسوبات تراورتن فراوانی بر جای مانده که نشان دهنده فعالیت‌های قدیمی زمین در این ناحیه است. این چشمه‌های را به فعالیت‌های آتشفشانی بخش شمالی منطقه مرتبط می‌دانند که آب آنها پس از نفوذ به داخل کشستگی‌ها و انحلال مواد آهکی، دوباره به سطح زمین می‌رسد.
چشمه‌های گوگردی رامسر
در رامسر، چشمه‌های آب گرم گوگردی متعددی وجود دارد که در برخی منابع تعداد آنها را بیش از 50 چشمه در فاصله بین رامسر و سادات محله ذکر کرده‌اند. در جنوب رامسر، چشمه زیر پل از بقیه معروف‌تر است و آب ا از چند نقطه و کف حوضچه خارج می‌شود. در مشرق رامسر چشمه گوگردی آب سیاه وجود دارد که دمای آن کم‌تر از بقیه چشمه‌ها است. هم چنین در شرق هتل بزرگ رامسر 9 چشمه آب معدنی گوگردی و رادیوم‌دار در امتداد خط تقریباً مستقیمی که موازی با شکستگی بزرگ شمال غرب –جنوب شرق البرز دیده می‌شود (درویش زاده، 1370، 775)