جهانی شدن و مشکل کلان شهر ها

چکیده:

توسعه روزافزون علوم منابع طبیعی و محیط زیست در سطح دنیا، ایجاد شاخه های نوینی از علوم و صنایع مربوط را در پی داشته که هر یک به نوبه خود قابلیت اثرپذیری از بوم سازه طبیعی را دارا هستند. دانش اکوتوریسم یا گردشگری طبیعت به عنوان یکی از پرجاذبه ترین و در عین حال پرمنفعت ترین علوم وابسته به منابع طبیعی و محیط زیست تلقی می شود که هنوز در ایران به طور جدی بدان پرداخته نشده است.

وجود منابع طبیعی منحصر به فرد در ایران، اقلیم های گوناگون، اختلاف درجه حرارت و بارندگی و... شرایطی بسیار مناسب را برای توسعه صنعت اکوتوریسم در کشور مهیا نموده است. امری مهم که تحقق و گسترش آن براساس موازین علمی و استانداردهای جهانی نه تنها می تواند بهبود کیفیت منابع طبیعی موجود و جلوگیری از نابودی آن را به همراه داشته باشد، بلکه بر توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی و بومی که بخش جدایی ناپذیر از عرصه های منابع طبیعی را تشکیل می دهند نیز بسیار تاثیر گذار خواهد بود.

مشکل اینک زمانی ظاهر می شود که تلاش کنیم این توصیف را در مورد نوع مشخصی از برنامه ریزی،که موضوع این کتاب است.یعنی برنامه ریزی شهری و منطقه ای (یا همانطور که هنوز غالبا خوانده می شود برنامه ریزی شهرک و حومه) به کار بگیریم.در بسیاری از کشورهای پیشرفته مثل بریتانیا،ایالات متحده،آلمان یا ژاپن عبارت برنامه ریزی شهری یا برنامه ریزی شهرک اکیدا یک مکرر گویی است.یعنی از آنجا که اکثریت عظیمی از جمعیت در آمارها به عنوان جمعیت شهری طبقه بندی می شوند و در مکان هایی زندگی می کنند که به معنی عنوان شهری تعریف می گردند. برنامه ریزی شهرک به نظر می رسد که به سادگی به معنی هرنوع برنامه ریزی باشد.درواقع همانطورکه به خوبی مشهور است.برنامه ریزی شهری به شکل معمول و متعارف معنی محدودتر و دقیقتری دارد،یعنی بع برنامه ریزی با یک عنصر فضایی یا جغرفیایی اشاره دارد که در آن هدف کلی تمهید یک ساختار فضایی از فعالیتها یا کاربری اراضی است به نحوی از شکل موجود بدون برنامه ریزی بهتر است.این نوع برنامه ریزی همچنین به عنوان برنامه ریزی کالبدی مشهور است،شاید برنامه ریزی فضایی اصطلاحی خنثی تر و دقیق تر باشد.

اگر درجه حرارت آب چشمه‌ای حداقل حدود 5 یا 6 درجه سانتی‌گراد از درجه حرارت متوسط هوای محیط منطقه‌ای بیش تر باشد آن را چشمه‌ آب گرم می‌گویند. ازدیاد درجه حرارت آب به نوع و ساختمان زمین شناسی مناطقی بستگی دارد که آب از آن عبور می‌کند. در پیش‌تر مناطق آتشفشانی جدید ایران، چشمه‌های آب گرم وجود دارد. آب تمام این چشمه‌ها تقریباً منشاء سطحی دارند. آب‌های سطحی با نفوذ خود از خلال شکستگی‌ها به تدریج گرم‌تر شده و در افق‌های تحتانی‌، هنگامی که به سطح زمین می‌رسند به صورت چشمه های آب گرم نمایان می‌شوند (درویش زاده، 1370، ص772)

بخش وسیعی از کشور شامل بیابان‌ها می‌شود. این مناطق که در برخی منابع از آنها با عنوان چاله‌های داخلی یاد شده به دو بخش وسیع کویر لوت و دشت کویر تقسیم می‌شوند. این کویرها برخلاف تصور عمومی عادی از حیات نبوده و بر عکس واجد ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که از آن میان می‌توان به حیات وحش و پوشش گیاهی خاص آن اشاره کرد، اما این واقعیتی است که عناصر متفاوت حیات در مناطق بیابانی با محدودیت‌های چشم‌گیری مواجه‌اند. دشت‌های جلگه‌ای کشور نیز در سواحل شمالی و جنوبی قرار گرفته‌اند.

چهره یک شهر است نمایی است از درون مایه آن؛ از هویت اش، فرهنگ اش و طرز فکر و مطالبات مردمان اش.

سیمای "شهر اطلاعاتی" چگونه باید باشد؟

پاسخ این سوال کمی تناقض به همراه دارد: سیمای شهر اطلاعاتی، هم با شهرهای گذشته متفاوت است و هم با آن ها همخوانی دارد.

شاید مهمترین موضوعی که در طراحی یک شهر اطلاعاتی مورد مناغشه و اختلاف نظر کارشناسان قرار گیرد، همان موضوع زیبایی چهره شهر باشد و پاسخ گویی به این سوال که کاربری فناوری اطلاعات تا چه حد چهره شهرها را دگرگون خواهد کرد.

شهر اطلاعاتی در واقع همین شهری است که در حال حاضر شهرنشینان را در خود جای داده اما تفاوت آن با شهر های گذشته در ابزار و شیوه های گوناگونی خلاصه می شود که برای اطلاع رسانی به ساکنان و مسافران به کار رفته است؛ پس در شهر اطلاعاتی الزاما با آسمان خراش ها و معماری فضایی سر و کار نداریم و به جز دغدغه های فناورانه، نگرانی های گذشته و فعلی جوامع شهری همچنان پابرچاست.

در بخش مربوط به چگونگی کاربری فناوری اطلاعات در محیط های شهری و هماهنگ سازی آن با زندگی بشری، تئوری های متناقضی وجود دارد که کمتر روی اجرایی به خود دیده اند و بازهم همان تقابل همیشگی هنر و مهندسی حرف اول را می زند که در نهایت، تفاوت رویکرد اندیشمندان و صاحب نظران، نتیجه ای جز طرح های گنگ و نامفهوم که به صورت ناقص و غیرکاربردی ارایه شده اند نداشته است.

البته نو بودن تعاریف مربوط به جامعه اطلاعاتی خود می تواند مهمترین دلیل باشد برای نبود طرحی جامع و کاربردی در این عرصه و مطالعاتی بودن طرح های حاضر.

آن چه همچنان می تواند مورد بحث باشد، زیبایی شهرها در عصر اطلاعات است که همواره ذهن شهرسازان را به خود مشغول کرده است.

نقشه برداری:

کتابها:
نقشه برداری مهندسی - مهندس دیانت خواه
نقشه برداری - مهندس شمس نوبخت (انتشارات علم و صنعت)
نقشه برداری مسیر و قوس ها در راه سازی - مهندس علیرضا سلیمانی
تحلیل مسائل نقشه برداری - مهندس انتظاری
نقشه برداری عمومی - مهندس عاصی

جزوات:
نقشه برداری ژئودتیک - مهندس عسکریان
کاداستر - دکتر صادقیان
سرشکنی - مهندس مهرابی
سرشکنی - مهندس اردلان
سرشنی (حل تمرین) - دکتر نجفی

کتابها و نمونه سوالات سالهای قبل:

مجموعه سوالات کارشناسی ارشد نقشه برداری - دکتر همراه و مهندس رنجبر و مهندس آقا محمدی
پرسشهای چهارگزینه ای نقشه برداری - دکتر نجفی (انتشارات خواجه نصیر)

شهر ها زمین های وسیع و گسترده ای را به خود اختصاص می دهند. این زمین ها از ترکیب واحد های مختلف توپوگرافی و مورفولوژیک تشکیل می یابند. هر اندازه که شهر ها توسعه یابند و گسترش پیدا کنند، برخورد آنها با واحد های گوناگون توپوگرافی و ژئومورفولوژی و موضوعات مربوط به آنها زیادتر می شود.واحد های ژئومورفولوژی همیشه با پویایی و دینامیسم محیط طبیعی در ارتباط است، هر گونه اقدام در راستای توسعه و عمران شهر ها به نحوی با پویایی و دینامیسم مذکور، و در نتیجه با پدیده های مورفولوژیک تلاقی می کند. در این برخورد اگر برخی اصول و نکات ضروری رعایت نشود، تعادل مورفودینامیک محیط، به هم می خورد و خطرات بزرگی غالب تجهیزات و امکانات شهری را مورد تهدید قرار می دهد.گاهی شدت مورفوژنز چنان زیاد می شود که نتایج جبران ناپذیری به بار می آورد.شهر های فراوانی گاه و بیگاه از به راه افتادن سیل خسارات فراوانی می بینند و یا لا اقل با مشکلات بسیاری رو به رو می شوند.برخی شهروندان از ریزش کوه می نالند، جریان سولی فلوکسیون برخی دیگر را زیر خروار ها آوار می برد. زمین لرزه ها و تکان های زمین نیز موجب ویرانی شهر ها و قصبه ها می گردند. اگر بخشی از این ویرانیها مستقیما به امواج زلزله مربوط باشند، بخش مهم دیگر به طور غیر مستقیم در اثر دخالت پدیده های ژئومورفولوژی، که برخی از آنها خود از تکانهای زمین ناشی می شود حاصل می آید.